Wikliniarstwo - Opis
Wikliniarstwo
a) Uprawa i przetwórstwo wikliny
Wiklina przemysłowa – jest rośliną wieloletnią, uprawianą na specjalnie przygotowanych do tego celu plantacjach. Aby plantacja była wydajna – należy od samego początku założenia plantacji wybrać odpowiedni grunt, starannie pielęgnować, chronić przed szkodnikami, koszenie wykonywać w odpowiednim terminie.(Wiklina amerykanka - wiklina krzewiasta)
- plantacja wikliny – Grunt pod wiklinę uprawia się raz na 10-15 lat. Zabiegi wykonywane przed sadzeniem zależą od tego, co było wcześniej uprawiane na tym gruncie. Do tych zabiegów zaliczamy: orkę, bronowanie. Przy zakładaniu plantacji należy również odpowiednio nawozić glebę najlepiej – obornikiem, należy także wykonać wczesną wiosną zabieg wapnowania pola. Sadzonka wikliny – powstaje przez rozmnażanie wegetatywne, czyli z pociętych jednorocznych lub dwuletnich prętów wikliny. Wiklina na sadzonki musi być jednolita pod względem odmianowym, zdrowa – bez szkodników, pochodzić z plantacji o bujnym poroście, aby sadzonki miały dobrą siłę wzrostową, wycięta w styczniu lub w lutym. Sadzonki tniemy na długość 25 cm – od odziemka. ( przy czym najkrótszy rozmiar, z jakiego się przygotowuje to 140cm) . Sadzonki przed wysadzeniem są maczane w roztworze wapna – to ułatwia sadzenie. Sadzenie odbywa się ręcznie. Znacznikiem przygotowujemy rzędy a przy pomocy sadzulca umieszczamy sadzonkę w ziemi, która nie może wystawać więcej niż 1 cm nad ziemią.
- procesy przetwórstwa wikliny
1. Sadzenie wikliny - wiosna
2. Pielęgnacja uprawy podczas okresu wegetacji
3. Koszenie wikliny – jesień
4. Wiązanie w wiązki skoszonej wikliny – stawianie w stożki.
5. Sortowanie wikliny nieokorowanej świeżej (skoszonej) według rozmiaru.
6. Moczarkowanie wikliny (wiosna) oraz gotowanie wikliny (cały rok)
7. Korowanie wikliny
8. Suszenie okorowanej wikliny
9. Wiązanie wysuszonej okorowanej wikliny w snopy o wadze 5 lub 10 kg w zależności od rozmiaru.
Opisy:
Moczarkowanie wikliny – jest metoda w celu uzyskania białej wikliny. Stanowi najtańszy sposób przygotowania surowca jednak należy ją starannie ją wykonać. Moczarkowanie jest to moczenie wikliny w wodzie – polega na doprowadzeniu wikliny do pobudzenia, – czyli miazgi do łatwego zdjęcia kory. Proces moczarkowania powinien odbywać się od marca do czerwca w zależności od warunków atmosferycznych.
Gotowanie wikliny- odbywa się w metalowych kotłach specjalnie wybudowanych do tego celu. Do kotła wkłada się wiklinę posortowaną według rozmiaru. Za pomocą gotowania wikliny w takim kotle a następnie po okorowaniu na maszynie uzyska się wiklinę o jasno brązowo-pomarańczowym odcieniu – najbardziej popularny odcień. Gotowanie i korowanie wikliny może odbywać się cały rok.
Suszenie wikliny- jest konieczne w celu zachowania takiego stopnia wilgotności wikliny, który zapobiega gniciu względnie butwieniu jej w okresie magazynowania. Niekiedy suszy się także wiklinę nieokorowaną przeznaczoną na eksport. Wilgotność wikliny określa się, jako stosunek ciężaru zawartej w wiklinie wody do ciężaru wikliny zupełnie suchej, stosunek ten wyraża się w procentach. Suszenie wikliny może odbywać się w sposób naturalny, czyli na powietrzu, albo sztuczny w suszarni.
- odmiany wikliny
Wiklina amerykanka – jest to najlepsza wiklina przemysłowa i po przetwórstwie stanowi najcenniejszy surowiec plecionkarski. Wiklina ta osiąga wysokość do 240 cm, a nawet miejscami do 3m. Amerykanka wypuszcza pędy proste, długie i cienkie. W pierwszym roku po zasadzeniu ma niewielki przyrost, a dopiero w kolejnych latach plantacja uzyskuje wysoki i obfity zbiór.
Wiklina konopianka- stanowi ona drugi gatunek wikliny najczęściej uprawianej i mającej szerokie zastosowanie w przemyśle plecionkarskim. Wiklina ta osiąga przyrost 4-6m wysokości. Wiklinę konopiankę uprawia się, jako pędy wieloletnie od 2 do 4 lat. Uzyskują wtedy odpowiednią długość i grubość.
Wiklina purpurowa- wiklina ta występuje w postaci krzewów o 3 do 5 m wysokość i wyrasta na długie cienkie pędy o stosunkowo małym rdzeniu. Zachowuje ona dużą zdolność odrostową przez wiele lat po zasadzeniu. Jedyną wadą tej wikliny jest trudność korowania po moczarkowaniu.
Wiklina migdałowa- wiklina ta wyrasta w postaci krzewów osiągających wysokość od 8 do 10 metrów. Gatunek ten posiada zdolność odrostową, jednak jest skłonny do rozgałęziania się na boki, czego można uniknąć przez gęste sadzenie. Pręty są giętkie, długie o cienkim rdzeniu i dają się łatwo łupić, przy czym posiadają drewno zwięzłe i mocne, toteż nadają się do produkcji kijów wiklinowych. b) Magazynowanie, pakowanie i transport surowca.
Magazynowanie – wiklinę nieokorowaną zieloną świeżą czy świeżo skoszoną można magazynować a nawet najlepiej, jeśli będzie przechowywana na powietrzu od listopada do czerwca, później najlepiej w pomieszczeniu. Wiklinę okorowaną w pomieszczeniu, w którym nie występuje wilgoć. Magazyn powinien być zabezpieczony przez szkodnikami np. myszy, szczury.
Pakowanie – wiklina jest wiązana sznurkiem rolniczym, wiklina okorowana jest wiązana w 5 lub 10 kg snopki w zależności od rozmiaru na specjalnie przygotowanej do tego celu urządzeniu. Do pakowania surowca wykorzystuję się również maszynę paskowarkę – wykorzystują się ją głównie do wiązania małych snopków do 5kg lub 10 kg przy dłuższych rozmiarów, głównie używana jest do pakowania wikliny przeznaczonej na wysyłkę.
Transport surowca – świeżą nieokorowaną wiklinę po skoszeniu transportuję się ciągnikiem rolniczym z przyczepą z daleko położonych plantacji gdzie transport samochodami jest utrudniony, z miejsc o dobrym dojeździe wykorzystuje się samochody dostawcze lub ciężarowe.
Plantacje wikliny powinny być w okresie wegetacji pielęgnowane, co wiąże się z:
1. Oczyszczaniem z chwastów i spulchnianiem gleby: Wiklina jest rośliną światłolubną i zaciemnianie młodych pędów przez chwasty, które zabierają jej jednocześnie wodę i pokarmy, powoduje silne zahamowanie wzrostu, którego później już nie odrobi, nawet, jeśli usuniemy chwasty. Opóźnienie pierwszego motykowania plantacji powoduje ogromne straty przy zbiorze wikliny.
2. Ochroną przed szkodnikami: Szkody na plantacji wyrządzane są przez grad, mróz, grzyby i owady. Najgroźniejsze szkody może wywołać grad i mróz. W szczególności czerwcowy grad, który na jednej stronie pręta tworzy małe rany na korze dające się zauważyć dopiero po 2-3 tygodniach po gradobiciu. Uderzenia gradu sięgają przeważnie do rdzenia i powodują łamliwość pręta, a więc jego dyskwalifikację do dalszego przetwórstwa. Przymrozki wiosenne powodują więdnięcie wierzchołków, które w wypadku silniejszego mrozu schną i roślina wypuszcza boczne pędy obniżające klasę, jakości pręta.
3. Dosadzaniem: Zawsze trzeba się liczyć z tym, że 20% sadzonek nie przyjmie się. Jeżeli w rzędzie brak jest pojedynczych roślin, nie trzeba dosadzać, gdyż sąsiednie krzaki szybko zakryją przerwę. Natomiast, jeśli nie wzeszło kilka sadzonek w jednym miejscu dosadzamy te puste miejsca po uprzednim przygotowaniu gruntu do tego celu. Na długotrwałość plantacji i średnie wydajności wpływa wiele czynników: Gleba im żyźniejsza, tym dłuższe trwanie plantacji. Uprawa im staranniejsza tym dłuższe trwanie plantacji. Gęstość sadzenia im gęściejsze tym krótsze trwanie plantacji. Pielęgnacja uprawy im staranniejsze spulchnienie i nawożenie gleby tym dłuższe trwanie plantacji. Średni okres trwania plantacji wynosi od 8 do 12 lat. Największe plony otrzymuje się z plantacji od 2 do 6 letnich, następnie plon zaczyna spadać.
Najważniejsze cechy wikliny przemysłowej:
- gładkość prętów elastyczność, czyli giętkość
- brak uszkodzeń powierzchniowych i wewnętrznych
- ładna jednolita barwa prętów, charakterystyczna dla danego asortymentu surowca całkowita zdrowotność prętów brak odgałęzieni możliwie najmniejsza średnica rdzenia
- właściwa wilgotność odpowiednia dla określonego asortymentu surowca wysmukłość prętów długość w granicach 50-400 cm.
opracowanie:
EŚ-P